Het coronavaccin op de werkvloer: dit zijn de regels

Uw werkgever kan u niet verplichten zich tegen corona te laten vaccineren

Er is geen vaccinatieplicht. U mag dus zelf kiezen of u een coronavaccin neemt. U heeft namelijk het grondrecht op onaantastbaarheid van het menselijk lichaam; u mag zelf kiezen wat u met uw eigen lichaam doet. U heeft daarbij ook het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Als u het vaccin tegen corona weigert of geen vaccinatiebewijs wilt laten zien, kan dat wel gevolgen hebben voor de arbeidsrechtelijke relatie tussen u en uw werkgever.

Geen registratie en meldplicht voor corona vaccinatie

U hoeft uw werkgever niet te vertellen of u wel of niet gevaccineerd bent. Uw werkgever mag hier ook niet naar vragen. Volgens de Algemene Verordening Persoonsgegevens (AVG) mag uw werkgever daar niet naar vragen. Behalve als er een uitzondering komt vanwege de volksgezondheid. Dan moeten de Eerste en Tweede Kamer daar eerst wel een uitzonderingsregel voor maken. De bedrijfsarts mag wel vragen of u gevaccineerd bent. Hij mag deze informatie echter niet doorgeven aan de werkgever. De bedrijfsarts heeft immers een beroepsgeheim.

Geen coronavaccinatie? Dat kan gevolgen hebben

Een werkgever heeft een zorgplicht tegenover zijn werknemers en alle andere mensen die op de werkplek komen. Deze zorgplicht betekent dat de werkgever moet zorgen voor een veilige en gezonde werkplek. Hierbij horen op dit moment ook de coronamaatregelen van de overheid. Het kan dus zo zijn dat het niet nemen van de coronavaccinatie zorgt voor een onveilige werkomgeving. Als u bijvoorbeeld werkt met kwetsbare groepen is het voor uw werkgever belangrijker dat u wél de vaccinatie tegen corona neemt dan wanneer u bijvoorbeeld op kantoor werkt. De werkgever maakt dan een zogeheten belangenafweging.

In bepaalde gevallen kan uw werkgever u verbieden naar het werk te komen

Het is voor een werkgever soms van belang dat de werknemers zich wel vaccineren tegen corona of om te weten wie er wel of niet gevaccineerd is. Bijvoorbeeld als u werkt met kwetsbare personen (patiënten) of kwetsbare andere collega’s. Een werkgever mag u onder bepaalde voorwaarden de toegang tot de werkplek weigeren als het vermoeden bestaat dat u niet gevaccineerd bent of wanneer u dat heeft aangegeven. Dit mag een werkgever niet zomaar doen. De toegang tot de werkplek weigeren is namelijk een ingrijpende maatregel. Hiervoor gelden de volgende regels:

• Een vaccinatiebewijs moet effectief en noodzakelijk zijn voor het bereiken van de beoogde doelstelling, zoals het beschermen van kwetsbare personen.
• Een vaccinatiebewijs moet proportioneel en de minst ingrijpende maatregel zijn om dat te bereiken.
• Werkgevers moeten potentiële schadelijke gevolgen minimaliseren.
• Het niet tonen van een vaccinatiebewijs mag niet leiden tot ongerechtvaardigde uitsluiting en discriminatie.
• Werkgevers moeten zich houden aan de privacywetgeving.
• Werkgevers moeten periodiek evalueren of de inzet van het vaccinatiebewijs nog voldoet aan de voorwaarden.

Werkt u bijvoorbeeld in een zorginstelling voor kwetsbare ouderen? Dan valt de belangenafweging mogelijk eerder in het voordeel van de werkgever uit. Als thuiswerken, overplaatsing naar een andere afdeling of een andere oplossing mogelijk is, kan de afweging anders uitpakken. Deze maatregel is een laatste ‘redmiddel’. Als andere maatregelen mogelijk zijn, moet de werkgever deze eerst overwegen.

Loon stopzetten of ontslag als u geen coronavaccin neemt kan niet zomaar

Drastische maatregelen, zoals het (tijdelijk) niet uitbetalen van loon of zelfs ontslag alleen omdat u zich niet laat vaccineren tegen corona, kunnen alleen in het uiterste geval. Er moet een zorgvuldige belangenafweging komen tussen uw belang en dat van uw werkgever. Misschien kan uw werkgever andere werkzaamheden voor u zoeken. Werkzaamheden waarbij het niet uitmaakt dat u niet bent gevaccineerd tegen corona. Bijvoorbeeld werk op een andere afdeling of thuiswerken. Als dat allemaal niet kan, dan zou uw werkgever na een laatste waarschuwing uw loon kunnen opschorten. Ontslag is altijd een laatste middel. 
Inmiddels is wel duidelijk dat het weigeren van een vaccinatie niet mag leiden tot ontslag op staande voet. Er is immers geen vaccinatieverplichting. De rechtbank in Curaçao deed hierover uitspraak in een ontslagzaak waarin een werkneemster weigerde om zich te laten vaccineren. Wel besliste de rechter dat de werkgever de arbeidsovereenkomst van deze werkneemster mag ontbinden. In dit specifieke geval waren alle eerder genoemde alternatieven (zoals thuiswerken) namelijk niet mogelijk.

Vaccin geweigerd, toch corona? Ook dan moet de werkgever uw loon betalen

Ook als u corona oploopt nadat u vaccinatie heeft geweigerd, heeft u recht op loon tijdens ziekte. U bent namelijk niet met opzet ziek. U heeft het coronavaccin niet geweigerd met het doel om daardoor ziek te worden. Uw werkgever mag alleen uw loon stopzetten als u door opzet of grove schuld ziek bent.