Werken Arbeidsvoorwaarden Wnra: Ambtenaren en werknemers hebben dezelfde rechtspositie

Wnra: Ambtenaren en werknemers hebben dezelfde rechtspositie

Q: Wie valt onder de WNRA?

De Wet Normalisering Rechtspositie Ambtenaren (WNRA) geldt voor bijna alle ambtenaren in Nederland. Sinds 2020 hebben ambtenaren dezelfde arbeidsrechten als werknemers in de private sector. Uitzonderingen zijn onder andere politie, defensie en rechters.

Q: Is een hbo-docent een ambtenaar?

Hbo-docenten zijn meestal geen ambtenaren. Sinds de invoering van de WNRA werken zij onder een gewone arbeidsovereenkomst, net als medewerkers in het bedrijfsleven. Alleen bij bepaalde overheidsinstellingen kunnen hbo-docenten nog ambtenaar zijn.

Q: Kunnen ambtenaren ontslagen worden?

Ja, ambtenaren kunnen worden ontslagen, net als werknemers in de private sector. Ontslag kan bijvoorbeeld plaatsvinden bij disfunctioneren, reorganisatie of wangedrag. Sinds de WNRA geldt het gewone arbeidsrecht voor de meeste ambtenaren.

Vanaf 1 januari 2020 is met de komst van de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) de rechtspositie van een ambtenaar hetzelfde als van een werknemer met een arbeidsovereenkomst. In dit artikel lees je wat verandert. Maar ook wat hetzelfde blijft. De ambtenaar blijft namelijk gewoon ambtenaar.

Voorbeeld

Je werkt al 12 jaar voor een gemeente. Plotseling sta je na een reorganisatie op straat. De gemeente heeft besloten dat jouw functie in de nieuwe organisatie niet meer nodig is. Je wilt dit besluit aanvechten, maar omdat je ambtenaar bent, kan dat jaren duren. De overheidswerkgever verleent namelijk eenzijdig ontslag. Je kunt daartegen wel in bezwaar of beroep, maar zolang die procedure duurt is het ontslag wel van kracht.

Ambtelijke aanstelling wordt arbeidsovereenkomst

Per 2020 veranderde door de Wnra de ambtelijke aanstelling in een arbeidsovereenkomst. Sinds dat moment is eenzijdig ontslag niet meer mogelijk. Een ontslag van een ambtenaar moet nu getoetst worden door de Kantonrechter of het UWV.

Bestaande voorwaarden gingen automatisch mee

De verandering naar een arbeidsovereenkomst ging vanzelf. Instemming is niet nodig. En je hoefde er ook niets voor te ondertekenen. Alle bestaande arbeidsvoorwaarden gingen automatisch mee naar een arbeidsovereenkomst. Waarschijnlijk gaf de overheidswerkgever je wel een nieuwe overeenkomst.

Politie en defensie houden eenzijdige aanstelling en ontslag

De bijzondere regels over integriteit en de bijbehorende ambtseed of ambtsbelofte blijven wel bestaan. De overheid moet voor de uitoefening van haar taken kunnen vertrouwen op integere en loyale medewerkers.

Dit geldt in het bijzonder voor politie en defensie. Deze groep ambtenaren is daarom zelfs uitgezonderd van de ‘normalisering’ en blijft op de traditionele wijze eenzijdig aangesteld. Gezag van de overheid weegt bij deze groepen zwaarder dan het recht op een meer gelijkwaardige arbeidsverhouding.

Andere veranderingen sinds 2020 met de Wnra

Ambtenaren krijgen in veel gevallen recht op een transitievergoeding bij ontslag.
Toekomstige arbeidsvoorwaarden worden collectief in een CAO vastgelegd.
Bij geschillen hoef je niet meer route van bezwaar en beroep te volgen. De kantonrechter wordt de bevoegde rechter die in de meeste gevallen op korte termijn aan beide partijen duidelijkheid kan geven bij geschillen.
Iedere werknemer in dienst bij een overheidswerkgever is sinds 1 januari 2020 ambtenaar. Zo zijn werknemers in dienst bij bijvoorbeeld het UWV en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers ook ambtenaar.

Geschillen die al langer bestaan

Er is afgesproken dat alle geschillen die voor 1 januari 2020 zijn ontstaan nog op de oude wijze worden afgewikkeld. Dus via de weg van bezwaar en beroep.

Vragen over de WNRA

Wie valt onder de WNRA?

De Wet Normalisering Rechtspositie Ambtenaren (WNRA) geldt sinds 1 januari 2020 voor bijna alle ambtenaren in Nederland. Deze wet zorgt ervoor dat ambtenaren niet langer een eenzijdige aanstelling hebben, maar een arbeidsovereenkomst, net zoals werknemers in de private sector. Dit betekent dat ze nu onder het gewone arbeidsrecht vallen, inclusief cao’s en ontslagregels. Er zijn enkele uitzonderingen: ambtenaren bij de politie, defensie, rechterlijke macht en enkele andere overheidsdiensten vallen nog onder hun eigen speciale regelingen en niet onder de WNRA.

Is een hbo-docent een ambtenaar?

Hbo-docenten zijn doorgaans geen ambtenaren meer. Voorheen vielen docenten bij hogescholen onder het ambtenarenrecht, maar sinds de invoering van de WNRA werken zij onder een reguliere arbeidsovereenkomst, net als werknemers in de private sector. Dit betekent dat hun rechtspositie nu wordt bepaald door het arbeidsrecht en cao’s voor het onderwijs. Alleen docenten die werken bij overheidsinstellingen zoals Defensie kunnen in sommige gevallen nog als ambtenaar worden aangemerkt.

Kunnen ambtenaren ontslagen worden?

Ja, ambtenaren kunnen worden ontslagen, net zoals werknemers in het bedrijfsleven. Voorheen hadden ambtenaren een speciale rechtspositie en golden er andere ontslagprocedures. Sinds de invoering van de WNRA vallen ambtenaren echter onder het gewone arbeidsrecht. Dit betekent dat ontslag mogelijk is bij bijvoorbeeld disfunctioneren, reorganisaties of ernstig plichtsverzuim. Net als in de private sector kunnen ambtenaren bij ontslag in sommige gevallen recht hebben op een transitievergoeding.

Wat is het verschil tussen een ambtenaar en een rijksambtenaar?

Het belangrijkste verschil tussen een ambtenaar en een rijksambtenaar ligt in de werkgever. Een ambtenaar werkt voor een overheidsorganisatie, zoals een gemeente, provincie of waterschap. Een rijksambtenaar werkt specifiek voor de Rijksoverheid, bijvoorbeeld bij ministeries, de Belastingdienst, Rijkswaterstaat of de Nationale Politie. Hoewel alle ambtenaren onder de WNRA vallen, kunnen er verschillen zijn in cao’s en arbeidsvoorwaarden tussen rijksambtenaren en andere ambten.