Wat kan ik doen als ik onterfd ben?
Als iemand overlijdt, gaat de erfenis vaak naar de partner en (indien van toepassing) kinderen. Hier kunnen uitzonderingen op gemaakt worden. Dit staat dan beschreven in het testament. Daarin kan ook staan dat iemand juist geen erfenis ontvangt. Die persoon is dan onterfd. In dit artikel leest u wat u kunt doen als u onterfd bent en welke rechten u nog wel heeft.
Voorbeeld
Onlangs is uw vader overleden. U gaat naar de notaris om de erfenis te regelen. De notaris vertelt u dat u het testament niet mag inzien. U wilt weten of dit betekent dat u onterfd bent en waar u recht op heeft.
Onterven kan alleen via het testament
Het is in Nederland alleen in een testament mogelijk om een potentiële erfgenaam, bijvoorbeeld een echtgenoot of een eigen kind, te onterven. Dat betekent dat als er geen testament ligt dat u niet onterfd bent en dat u als 'echtgenoot van' of als 'kind van' erfgenaam bent. Om die reden is het van belang dat u achterhaalt of er daadwerkelijk (g)een testament ligt. U kunt gemakshalve bij de notaris om de hoek aankloppen die dit voor u nakijkt. Of u kunt zelf – met een afschrift van de overlijdensakte van de overledene – een gratis onderzoek laten uitvoeren bij het Centraal Testamentenregister (CTR). Binnen een week kunt u een reactie van het CTR verwachten. In het CTR-overzicht staat of er ooit een testament is opgesteld door de overledene en zo ja, bij welk notariskantoor dat was.
Inzage in het testament
Een testament treedt in werking vanaf moment overlijden. Als in het CTR-overzicht staat dat er een testament is, dan kunt u contact opnemen met de notaris voor inzage in het testament. Weigert de notaris inzage in het verzochte testament of geeft hij aan dat u niet in het testament staat genoemd? Dan kunt u ervan uitgaan dat u onterfd bent. Met andere woorden: u bent geen erfgenaam.
Wat zijn uw rechten als onterfde?
Als onterfde echtgenoot heeft u inderdaad geen rechten meer, ook niet op een legitieme portie. Als onterfd kind heeft u wel rechten:
- Recht op inzage in de financiën van de overledene
- Recht op de legitieme portie
Als onterfd kind heeft u recht op de legitieme portie en recht op inzage in de financiën van de overledene.
De legitieme portie
Een legitieme portie is de helft van het kindsdeel waar u recht op heeft als u niet onterfd zou zijn.
Een voorbeeld
De moeder van Jan en Carla overlijdt. Zij was de langstlevende ouder. Jan is tot erfgenaam benoemd, Carla is onterfd. Normaal gesproken heeft Carla recht op ½ deel van de erfenis van haar moeder. Vanwege de onterving heeft Carla recht op ¼ deel van de erfenis (de helft van ½).
Carla heeft daarnaast recht op inzage in de financiën van haar moeder (de erflaatster). Dit is nodig om de hoogte van haar recht op de legitieme portie te bepalen. De financiële gegevens kan zij opvragen bij haar broer Jan omdat hij erfgenaam is of – indien in het testament benoemd en door de desbetreffende persoon is aanvaard – de executeur . Na inzage in de stukken kan Carla de hoogte van haar legitieme portie berekenen.
Aanspraak maken op de legitieme portie
De legitieme portie is alleen een vordering in geld (nooit in spullen). Een beroep doen op de legitieme portie moet binnen 5 jaar na overlijdensdatum gebeuren. Dit kunt u doen door de executeur of erfgenaam een brief te sturen waarin staat dat u een beroep doet op de legitieme portie en om die reden inzage wenst in de financiën van erflater. Zodra u de informatie ontvangt kunt u de legitieme portie (laten) berekenen, bijvoorbeeld door een accountant of notaris.