Identiteitsfraude: Wat als mijn persoonsgegevens in verkeerde handen vallen?

Wat is identiteitsfraude?

Criminelen kunnen persoonsgegevens verkrijgen door bijvoorbeeld phishing of een datalek. Met die persoonsgegevens doen zij zich online voor als iemand anders. Ze sluiten dan overeenkomsten of plegen strafbare feiten. Of ze gebruiken deze gegevens om zich voor te doen als officiële instantie, zoals uw bank. Zo maken ze u geld of nog meer gegevens afhandig. Het kan gebeuren dat:

• U rekeningen krijgt voor een bestelling die u niet heeft gedaan.
• U in aanraking komt met justitie door een persoonsverwisseling.
• Iemand zich voor u uitgeeft met een nepprofiel op sociale media.
• Onbekenden uw naasten proberen op te lichten door net te doen of ze u zijn. Dit gebeurt regelmatig via WhatsApp.

Kortgezegd gebeuren er dus dingen waar u zelf niet voor gekozen heeft. Hopelijk overkomt u dit niet en gelukkig wordt het deze criminelen op allerlei manieren zo moeilijk mogelijk gemaakt. Toch blijkt het helaas niet altijd mogelijk om misbruik van persoonsgegevens volledig te voorkomen.

Wat te doen bij identiteitsfraude?

Onderneem zo snel mogelijk actie. Criminelen kennen duizend-en-één manieren om u te bestelen. Het is moeilijk om u tegen al deze manieren te wapenen en soms kunt u er ook weinig aan doen, zoals bij een datalek. Ieder slot is uiteindelijk te kraken en er bestaan haast geen mensen die volledig ongevoelig zijn voor oplichting. Neem het uzelf in ieder geval niet kwalijk als dit u overkomt, maar onderneem wel snel actie! Dat zou u immers ook meteen doen als u merkt dat er bij u is ingebroken.

Doe aangifte van identiteitsfraude bij de politie

Aangifte doen is ten eerste belangrijk omdat de politie u zonder aangifte niet kan helpen. Ook moet u aantonen dat u alles heeft gedaan om de schade door de identiteitsfraude te beperken. Tenslotte helpt u er andere slachtoffers van identiteitsfraude mee. Als er veel aangiftes worden gedaan over misbruik van persoonsgegevens krijgt het probleem een hogere prioriteit. Dat leidt misschien tot meer aanwijzingen, waardoor de kans groter wordt dat de politie iets kan doen. Aangifte doen van identiteitsdiefstal of -fraude kan ook telefonisch via het landelijke telefoonnummer van de politie: 0900 – 8844.

Meld misbruik van uw persoonsgegevens bij uw bank of creditcardmaatschappij

Het is erg belangrijk dat u bij vermoeden van identiteitsdiefstal of -fraude melding doet bij uw bank of creditcardmaatschappij. Zij kunnen vervolgens een risico-inschatting maken en bijvoorbeeld uw rekening blokkeren. Ze controleren of er vreemde transacties zijn geweest, of geven u een nieuwe bankpas met een nieuwe pincode. Gaat het dan toch nog mis? Dan kunt u in ieder geval bewijzen dat uw bank of creditcardmaatschappij van het probleem op de hoogte was.

Doe melding bij het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude en -fouten (CMI)

Als u denkt dat u te maken heeft met identiteitsdiefstal of -fraude, doe dan melding bij het CMI (onderdeel van de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG)). Het CMI beoordeelt vervolgens uw melding en bepaalt de vervolgstappen. Als het CMI beoordeelt dat er daadwerkelijk sprake is van identiteitsdiefstal of -fraude, kunnen zij stappen ondernemen om verdere schade te voorkomen. Zoals een vervolgmelding bij de Belastingdienst, de politie of de RDW.

Meld misbruik van persoonsgegevens op uw rechtsbijstandverzekering

Als u een rechtsbijstandverzekering heeft, kunt u melding van identiteitsfraude of identiteitsdiefstal melden. Onze juristen adviseren u dan over de stappen die u kunt nemen.

Verzamel en bewaar zo veel mogelijk bewijs

Ontdekt u misbruik van uw persoonsgegevens? Bijvoorbeeld omdat er zonder uw toestemming een abonnement op uw naam is afgesloten? Blijf dan niet stilzitten. Overeenkomsten die zonder uw toestemming op uw naam worden afgesloten, zijn uiteraard niet rechtsgeldig, De verkoper of dienstverlener moet bewijzen dat u daadwerkelijk de overeenkomst wilde sluiten. Dit kan wel problemen opleveren. Een goede administratie is daarom dus erg belangrijk.

• Schrijf op wie u belt en vraag om een schriftelijke bevestiging van het gesprek.
• Bewaar alle brieven, e-mails en andere berichten die u krijgt goed.

Blijf in contact met schuldeisers

Naast het bijhouden van een goede administratie, is het belangrijk dat u contact houdt met schuldeisers. Zij weten immers niet dat u slachtoffer bent geworden van identiteitsdiefstal of -fraude. Leg dit goed uit en stuur eventueel bewijs, zoals een kopie van uw aangifte of melding bij het CMI. Let er wel op dat u onnodige persoonsgegevens onleesbaar maakt.

Tips om misbruik van persoonsgegevens te voorkomen 

• Ga zorgvuldig om met uw persoonsgegevens en bedenk goed waar u uw gegevens achterlaat.
• Geef uw identiteitsbewijs nooit af en wees zeer terughoudend in het maken en afgeven van kopieën. Ontkomt u er niet aan om een kopie te geven? Maak dan gegevens zoals uw Burgerservicenummer (BSN) onleesbaar. Hiervoor zijn apps beschikbaar.
• Bewaar persoonsgegevens en identiteitsbewijzen altijd op een veilige plek.
• Probeer uw wachtwoorden te onthouden, of sla ze op een veilige manier op. Dat kan met een wachtwoordmanager.
• Beveilig uw e-mail en sociale media met dubbele verificatie en maak gebruik van sterke wachtwoorden.
• Zorg dat uw software up-to-date is en gebruik goede computerbeveiligingsprogramma's.
• Doet u een oude telefoon, computer, tablet, of ander soort multimedia-apparaat weg? Vernietig dan alle gegevens die erop staan.
• Gooit u brieven of oude administratie weg? Versnipper deze dan eerst, of verbrand ze in een vuurkorf.
• Doet u een oude bankpas of creditkaart bij het vuil? Knip deze dan eerst in kleine stukken en verspreid ze over een aantal vuilniszakken.

Persoonsgegevens laten verwijderen of anonimiseren

Verwerkt een organisatie uw gegevens en maakt u zich er zorgen over of dit wel veilig gebeurt? U kunt daarover altijd vragen stellen bij de Functionaris gegevensbescherming (FG) van die organisatie. Bent u dan nog niet gerustgesteld? Dan kunt u die organisatie vragen om uw gegevens te verwijderen of te anonimiseren. Gebruik daarvoor onze voorbeeldbrief. De FG moet binnen 4 weken laten weten of hij uw gegevens verwijdert. Bent u het oneens met het besluit? Dan kunt u daarna een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).

Signalen van (digitale) fraude

Helaas is het soms niet te voorkomen dat criminelen uw gegevens in handen krijgen, zoals bij een datalek. Daarop heeft u zelf immers nauwelijks invloed. Toch kunt u veel doen om te voorkomen dat u slachtoffer wordt van de gevolgen van een datalek. Wees daarom alert op (digitale) fraude en weet waarmee u te maken kunt krijgen.

Spoofing

Spoofing is een manier van oplichting waarbij de oplichter zich voordoet als een betrouwbare organisatie, zoals bijvoorbeeld uw bank. Met alleen persoonsgegevens of zelfs een burgerservicenummer (BSN), is het meestal niet mogelijk om een overeenkomst te sluiten. Vaak is er meer nodig, zoals een (veilige) kopie van uw identiteitsbewijs. Een oplichter gebruikt daarom persoonsgegevens om u ervan te overtuigen dat hij namens bijvoorbeeld de bank belt en betrouwbaar is. Nadat hij uw vertrouwen heeft, probeert hij u meer gegevens of geld afhandig te maken.
Spoofing gebeurt:

• Aan de deur (babbeltrucs)
• Per telefoon  (helpdeskfraude)
• Per e-mail (phishing)
• Via een nagemaakte website
• Het kan ook om een combinatie van deze trucs gaan.

Spoofing tegengaan

Natuurlijk hoeft u niet meteen alles en iedereen te wantrouwen. Wees wel voorzichtig en controleer wat een onbekende zegt.

• Staat er iemand aan uw deur? Vraag om legitimatie en bel de organisatie waarvoor diegene zegt te werken. Vertrouwt u het dan nog niet? Vraag de persoon dan om te vertrekken en u per post te benaderen. Voelt u zich niet veilig, of bedreigd? Sluit dan de deur en bel de politie.
• Vertrouwt u het niet als iemand u belt, bijvoorbeeld namens een organisatie? Verbreek de verbinding, zoek het nummer van die persoon of organisatie op en bel zelf terug. Dan weet u zeker dat u echt met die persoon of organisatie spreekt.
• Wordt u gevraagd op een link te klikken, iets te downloaden, geld over te maken of een nummer te bellen? Doe dit dan niet. Zoek zelf het telefoonnummer van de betreffende persoon of organisatie op en bel eerst om het bericht te controleren.

Bedenk bovendien dat betrouwbare organisaties u nooit vragen om wachtwoorden en pincodes. Gebeurt dit wel? Dan is de kans zeer groot dat u met fraude te maken heeft.